De eerste prefab kalk-hennep HSB in Zeeland

In samenwerking met Boaz Brom heeft T+G de eerste met kalkhennep geïsoleerde prefab houtskeletbouw (HSB) in Zeeland gebouwd. Het staat in Luntershoek, Zeeuws-Vlaanderen.

Ontwerp

Het huis is gesitueerd in het buitengebied, direct onder een dijkje, met een wijds uitzicht op de akkers. De vorm is geïnspireerd op de traditionele Nederlandse boerderij. Deze bestaat altijd uit meerdere gebouwen: de woning, de schuur, het bakhuis, etc. Zo is het woonprogramma van het huis in Luntershoek ook gesplitst in twee volumes, verbonden door een galerij. Het wonen speelt zich af op de begane grond. De kap is zoveel mogelijk open gehouden met de spanten in het zicht. De vensters zijn op het zicht en de zon georiënteerd, de schaduwvoorziening is onderdeel van de architectuur: de luiken ter plaatse van de vensters en een dakoverstek ter plaatse van de galerij.

DE VOORDELEN VAN HET MATERIAAL

Biobased bouwmaterialen hebben een aantal voordelen boven traditionele bouwmaterialen. Ze zijn van nature vochtregulerend: de dampdoorlatende wanden met kalkhennep zorgen voor een constant binnenklimaat met 40-60% luchtvochtigheid.

Biobased materialen zijn aan het einde van de levensduur van een gebouw herbruikbaar of zelfs composteerbaar. Kalkhennep heeft bovendien, door het hoge soortelijke gewicht, ook bij hitte isolerende eigenschappen: de constructie blijft lang koel.

Hennep absorbeert, net als alle andere planten, CO2. Dit maakt het mogelijk om naast de energie-efficiënte productiemethode ook CO2 in de bouw op te slaan in plaats van alleen maar uit te stoten.

Pionierswerk in Luntershoek

Bij de constructie van de woning in Luntershoek zijn bíjna alleen maar biobased materialen gebruikt. Alleen de fundering is uit beton en de isolatie onder dat beton is uit een aardolie-derivaat: XPS. In de natte Nederlandse bodem kan het bijna niet anders: het moet immers waterdicht zijn.

Voor de isolatie van de wanden is een droge mix van kalk en hennep gebruikt. Dit isolatiemateriaal is er tijdens het productieproces van de HSB al ingeblazen. De HSB is vervolgens als bouwpakket op de bouw aangekomen en in een week tijd opgezet.

De daken zijn op eenzelfde manier gevuld met stro. Stro is lichter, en daardoor is de constructie van het dak minder zwaar.

In de traditionele bouw worden folies gebruikt om het isolatiemateriaal te beschermen tegen condens en water in de constructie. Omdat in Luntershoek de constructie volledig dampopen is én omdat stro en kalkhennep prima weer op kunnen drogen is vocht in de constructie helemaal geen bedreiging. Er werden dan ook geen folies gebruikt in dit project.

Door te kiezen voor een maximaal dampopen constructie, worden ook de voordelen van het biobased materiaal maximaal ingezet: het huis ademt letterlijk van binnen tot buiten. Wij vergelijken dit wel eens met het verschil tussen een wollen en een polyester trui. Een wollen trui zorgt voor een gezond binnenklimaat, een polyester trui in mindere mate.

afwerking

Omdat het een dampopen constructie betreft, is het niet mogelijk met gips-stuc of met latex af te werken. Dit zijn immers volledig dichte producten. Ook aan de buitenkant moet de bekleding van het huis geventileerd uitgevoerd zijn.

De buitengevel is bekleed met gebrande houten planken. Dit is een oude Japanse techniek, genaamd “Shou Sugi Ban”, om hout te verduurzamen; het koollaagje beschermt het hout.

De kozijnen zijn van thermisch behandeld Europees hout gemaakt. Dit hout is als het ware ‘gekookt’ en is daardoor veel duurzamer. De kozijnen zijn niet geschilderd en vergrijzen mooi door de zon.

Aan de binnenkant zijn de muren, de plafonds en de dakvlakken in kalkstuc gezet. Dit natuurproduct is volledig dampopen en bovendien ongeschilderd erg mooi: de kristallen in het materiaal weerkaatsen het licht en geven het oppervlak van de wanden textuur.

Techniek

Het huis wordt verwarmd door een grote leemkachel met een zeer hoog rendement. Het gewicht van deze kachel is maar liefst drie ton. Deze staat midden in de woonkamer, er zit ook een oven in. Die kachel is via een buffervat aangesloten op de vloerverwarming in het slaapgedeelte. Het water in het buffervat wordt ook verwarmd door de zonnecollectoren op het dak. Zo is het klimaat in het huis op een eenvoudige manier geregeld, precies zoals de opdrachtgever dat wilde.

Vertrouwende op de ademende constructie van het huis is ook de ventilatie zo eenvoudig mogelijk gerealiseerd: roosters in de galerij laten de koude lucht binnen, hier wordt deze voorverwarmd en verdeelt zich over de ruimtes.

Proces

Aan het huis in Luntershoek ligt een uitvoerig onderzoeksproces ten grondslag dat niet mogelijk was geweest zonder de bevlogen supervisie en inputs van Boaz Brom, het enthousiasme en de creativiteit van onze opdrachtgevers en het mooie product van onze leverancier Exie uit Belgisch Vlaanderen.

Hieronder een aantal belangrijke tekeningen en documenten uit het ontwerpproces.